Nuovo Prova Biljart – de ‘klapschaats onder de biljarts’

Nuovo Prova Biljart - De ‘klapschaats onder de biljarts’ - Gijs van Hattum (links)
Nuovo Prova Biljart – De ‘klapschaats onder de biljarts’ – Gijs van Hattum (links)

Zo wordt zijn schepping aan de bar van café-restaurant Ripperda in Den Nul al gekscherend genoemd. Gijs van Hattum uit Bennekom vindt die vergelijking zo gek nog niet. De bedenker en ontwerper van een nieuw soort biljarttafel – zonder leisteen – is er zeker van dat zijn vinding voor een stevige omwenteling gaat zorgen in de biljartwereld. Het Europese octrooi is deze week verleend, de strijd om officiële erkenning kan beginnen.

‘Dit is een tafel waar records op gespeeld kunnen worden, in alle speelsoorten. Ik heb het gevoel iets revolutionairs in gang te hebben gezet. De biljartwereld is conservatief en moeilijk van nieuwe mogelijkheden te overtuigen, maar dit gaan ze niet tegenhouden’, aldus Van Hattum, die zelf met een gemiddelde van vijftien een begenadigd kaderspeler is en in het dagelijks leven een firma in meubel- en interieurbouw leidt. ‘Ik heb mijn kennis van het biljarten gecombineerd met mijn werk. Als je zo’n idee moet laten uitwerken kost het een vermogen’’

De biljarttafel van Gijs van Hattum onderscheidt zich van het traditionele biljart doordat het speelveld niet van het zware leisteen is gemaakt maar van de kunststof polyethyleen. Zijn tafel is daarom een stuk lichter. Een ouderwets wedstrijdbiljart met een speelmaat van 230 x 115 centimeter en de officieel voorgeschreven vijf centimeter dikke leiplaat weegt ongeveer achthonderd kilo, die van Van Hattum komt uit op ongeveer vijfhonderd kilo. ‘Met het idee voor een kunststoflei loop ik al acht jaar rond. Ik heb alles geprobeerd. Kunstharsen, pvc, bakeliet. Tegen dit materiaal liep ik bij toeval aan toen mijn bedrijf ergens een kunststofdorpel moest aanleggen. Toen wist ik: dit is het materiaal. Het is onbreekbaar en door oppervlaktebehandeling goed af te stemmen op de speelsoort.’

Het biljart van de Bennekommer is niet alleen aanzienlijk lichter en dus gemakkelijker te verplaatsen, het hoeft ook niet verwarmd te worden. Leisteen is poreus en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving. Om te voorkomen dat dit de snelheid van het laken beïnvloedt, wordt de leiplaat verwarmd. Van Hattum schat dat zijn biljart een jaarlijkse besparing van 350 tot 500 euro aan energiekosten oplevert en daarom interessant kan zijn voor de thuismarkt. In Nederland staan 20.000 professionele biljarttafels, waarvan duizend bij beoefenaren van het biljartspel thuis.

Topspelers
Ook de eerste spelresultaten op het leisteenloze biljart openen mooie perspectieven. Zes Nederlandse topspelers onder wie Jos Bongers, John van der Stappen en Rene Luijstenburg hebben de tafel in het bedrijf van Gijs uitgeprobeerd en zijn positief in hun oordeel. Het biljart reageert beter en zowel de directe stoot als de piqué (kopstoot op de bal) lopen gemakkelijker. Van Hattum verwacht dat, wanneer de vaderlandse biljarttop zijn tafel heeft geaccepteerd, het succes vanzelf komt. ‘Een biljarter loopt achter de top aan. Als een profbiljarter als Dick Jaspers dit een goed biljart vindt willen anderen die tafel ook.’

Het nieuwe biljart beleeft dit weekeinde met vier exemplaren zijn officiële première op het Karel Lassche Invitatietoernooi (kader 38/2) in zaal Ripperda in Den Nul. Van Hattum organiseert dit toernooi op persoonlijke titel en heeft voor het gebruik van zijn tafels geen officiële toestemming nodig van de Nederlandse Biljart Bond (NBB). Alle spelers kunnen na afloop van het toernooi hun mening over het leisteenloze biljart kwijt op een enquêteformulier. Na het toernooi blijven er twee tafels bij Ripperda staan, een krijgt een plekje bij een goeie biljarter in Maastricht en de vierde gaat naar een showroom.

Helaas ging het bedrijf Gijs van Hattum Biljarts in 2007 failliet.

Leistenen

biljiart-leiplaten-01De standaard dikte voor carambole is 5 cm, vroeger werden zelfs lei platen van 7 cm gebruikt, tegenwoordig komen ook diktes van 4 cm voor.

Leisteen is een poreus materiaal en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving, om dit te voorkomen wordt de leiplaat verwarmd zodat de snelheid van het laken niet wordt beïnvloedt door het vocht uit de leiplaat.

Leisteen (in het Engels: slate; in het Duits: Schiefer) is een metamorf gesteente dat gekenmerkt wordt door één duidelijke, dominante foliatie van afwisselende laagjes kwarts met veldspaat en laagjes mica. Dankzij deze foliatie heeft leisteen een sterke splijting en verbrokkelt het in dunne, plaatvormige brokken. Leisteen wordt in de natuur gevormd door de metamorfose van kleirijk sediment, zoals schalie of kleisteen. Het wordt veel als dakbedekking gebruikt, met name in gebieden waar het aan het oppervlak voorkomt, zoals in het zuiden van België en aangrenzende delen van Duitsland. Met name veel kerken hebben een leistenen dak.

Biljart leiplaten 3 stuks
Biljart leiplaten 3 stuks

De Leisteen op onze biljarts: De hebben elk jaar toch wel wat aandacht nodig, het op hoogte stellen, de overgangen controleren op vlakheid, kleine beschadigingen repareren, vlak schuren, stofvrij maken enz, enz.

 

Leiplaat uitvullen
Leiplaat uitvullen
Overgang vlakken
Overgang vlakken
Met vochtige doek afnemen
Met vochtige doek afnemen

Vorming
Leisteen kan in bepaalde gebieden in de bergen worden gevonden. Het ontstaat uit klei die onder druk in de loop van vele miljoenen jaren omgevormd wordt tot leisteen.

Dit gesteente bestaat uit dunne lagen steen waar een olieachtige vloeistof in zit.

Leisteen, een natuursteen, bestaat uit een compositie van verschillende sedimenten, die door samenspoeling van verschillende stoffen, waaronder kwarts, hematiet en pyriet, om er maar een paar te noemen, onder hoge druk zijn ontstaan.

Variaties
Er zijn diverse soorten leisteen, afhankelijk van de oorsprong. Belangrijke factoren zijn organisch gehalte, korrelgroottepercentages, vetgehalte enz. en ook andere eigenschappen als slijtvastheid, vorstbestendigheid, soortelijke massa en hardheid hangen hiermee samen.

Toepassingen
De toepassingen van leisteen zijn:

  • Onderplaten voor professionele biljarttafels
  • Bouwmateriaal voor dakbedekking (daklei)
  • Schrijfplankjes (schrijflei)
  • Schrijfstift om mee op een schrijfplankje te schrijven (griffellei)

Bron: o.a. Wikipedia