Meesters van het lijnenspel op het laken

WK driebanden Dick Jaspers leidde Nederland naar de titel bij het WK driebanden voor landenteams. Tot zijn spijt ziet hij zijn geliefde sport – niet flitsend, wel spannend – vergrijzen.

Dick Jaspers (rechts) met zijn teamgenootJean van Erp, en in actie tijdens het WK voor landenteams. Foto Pieterjan Luyten
Dick Jaspers (rechts) met zijn teamgenootJean van Erp, en in actie tijdens het WK voor landenteams. Foto Pieterjan Luyten

Hij staat er even niet alleen voor. Wel zo relaxed, maar ook minder opwindend. Met zijn tweeën winnen is toch net iets minder dan alleen, zegt Dick Jaspers nu. Zegevieren op een groot individueel toernooi is toch het mooiste wat er is. Dat geeft hem als topbiljarter „veel waarde”. „Ik sta aan de tafel en ík moet het doen.” Maar hier is het anders, hier is hij ook afhankelijk van zijn biljartpartner.

In de Festhalle van Viersen, een Duits plaatsje vlak over de grens bij Venlo, moet het wereldkampioenschap driebanden voor landenteams nog op gang komen. Jaspers heeft nog genoeg tijd voor overpeinzingen, aan een finale durft hij dan nog niet te denken. „We kunnen zeker verrassen”, zegt de vijftigjarige kopman van het Nederlandse team. Zijn sportieve lot is verklonken met de prestatie van „maatje” Jean van Erp. Die heeft nooit eerder een groot internationaal toernooi gewonnen. „Een fijne jongen, die er alles voor doet.”

Sport van details

Jaspers behoort al jaren tot de mondiale biljartelite; hij werd onder meer drie keer individueel wereldkampioen driebanden. De fullprof uit het Brabantse dorp St. Willebrord blinkt uit met exceptionele moyennes. Jaar in, jaar uit. „Ik ben een zeer constante speler, als je naar mijn gemiddelden kijkt”, zegt hij over zijn succes.

Het is dit weekeinde de 27ste keer dat het WK in Viersen wordt gespeeld. En dat betekent internationaal gedruis in een stadje waar het leven de rest van het jaar „rustig, vervelend en zelfs een beetje uitzichtsloos is”, schetst een kwieke voorbijgangster van in de twintig. De robuuste Festhalle, met een klassieke façade van pilaren en pilasters, is al honderd jaar centrum van bescheiden opwinding. Vandaag genieten de toeschouwers in devote stilte van driebanden op het hoogste niveau: een lijnenspel van precisie en meetkundige schoonheid. Er zijn hoogdravende beschouwingen aan deze discipline gewijd, over het geheim van gevisualiseerde looplijnen in de hoofden van de biljarters en de roterende objecten op het echte speelveld. Bij scoren vloeien die twee werelden perfect samen, heet het dan.

Jaspers gniffelt, op de lagere school blonk hij niet bepaald uit in rekenen. „In balans blijven, cool zijn, logisch denken, je kennis gebruiken – daar gaat het om. Je krijgt veertig seconden de tijd om na te denken. Er zit zoveel historie in onze hoofden en elke keer pak je daar iets uit om een punt te maken. Ik weet waar een bal terechtkomt, gewoon een kwestie van gevoel als je hem wegstoot. Er wordt tegenwoordig te veel nagedacht. Biljarten is ook risico nemen.”

Het is de sport van details: de balans van de keu, het ronden en ruwen van de pomerans, de lichte opening van de mond voor de ademhaling. Voorbeeldje: „De diameter van de pomerans moet bij mij 11,6 millimeter zijn. Dat is de dikte waarbij ik het meeste gevoel heb. Kijk, mijn keu is ook mijn inkomen.”

Op de tribunes is er tijdens de wedstrijden tussen de 24 teams gesmoorde opwinding als de speelbal op een van de vier tafels na een omzwerving langs drie banden de derde bal raakt. „Ohhh.” Kort applaus voor de spelers in hun zwarte tenue en witte overhemd die uit landen als Egypte, Japan, Zuid-Korea, Turkije komen. En natuurlijk is er favoriet België, dat de afgelopen vier WK’s won. Het publiek in de concertzaal bestaat vrijwel geheel uit mannen, een paar honderd zullen het er zijn. Vijftig jaar lijkt de ondergrens. Jaspers: „Het is een ingetogen sport. Ik vind het een verademing in deze jachtige, gestreste tijd. Niet elke sport hoeft vol agressie te zitten. Biljarten is niet flitsend, maar wel spannend. Mensen kunnen meedenken, het is heel technisch.”

Driebanden is vooral moeilijk, beaamt Jaspers. „Het is een verraderlijke sport, het lijkt zo makkelijk. Een punt maken is lastig. Maar als het lukt, geeft dat een euforisch gevoel. Als we in vorm zijn, rijgen we de punten aaneen.” Jaspers deed al 23 keer mee aan ‘Viersen’, speelde acht keer de finale en won twee keer de wereldtitel.

Vergrijzing

De sport vergrijst, ook in het restaurant gaat het tussen bier en Würstel vooral daarover. „De jongelui doen de hele dag niets anders dan dit”, klaagt een oudere supporter uit Nederland terwijl hij met zijn duimen nerveuze bewegingen op een denkbeeldig mobieltje maakt. De man heeft heimwee naar de tijd dat biljarten vaak op televisie kwam met de fluistercommentaren van Ben de Graaf.

Jaspers wijt de neergang onder meer aan een „papieren oorlog” tussen de voorzitter van de profbond en de voorzitter van de Europese biljartbond. „De sport is daardoor redelijk naar de Filistijnen geholpen. We hebben gewoon stilgestaan. Lokaliteiten in de horeca zijn verouderd. Jeugd trekt naar jeugd toe, niet naar oude mannen. Natuurlijk willen we spektakel, maar we moeten ook respect voor de sport blijven houden. Wij zijn geen darten, sorry.”

Het boegbeeld van het Nederlandse biljarten organiseert dit jaar voor de tweede keer het ‘Crazy’ Biljarttoernooi. Partijtjes om vijftien punten op een kleine tafel met een knock-outsysteem. Vrije kledingkeuze, hitsige muziek, „spanning verzekerd”. Zijn bijdrage aan het vitaler maken van de sport. Natuurlijk, er is best wat veranderd in het conservatieve biljartwereldje. In Viersen ruist tijdens de partijen easylisteningmuziek op de achtergrond, de ivoorwitte ballen hebben al jaren geleden plaatsgemaakt voor gekleurde ballen. En deze zijn van stippen voorzien waardoor het publiek kan zien welk effect de roterende ballen hebben meegekregen.

De sport is redelijk naar de Filistijnen geholpen. We hebben gewoon stilgestaan

Dick Jaspers, wereldkampioen biljarten

Saai zou het in Viersen niet worden. Na vrij gemakkelijk door de eerste ronde te zijn gekomen, staan Jaspers en Van Erp zaterdag in de kwartfinale tegen gastland Duitsland. Jaspers is in grote vorm en veegt in zijn partij de Duitse kopman Martin Horn met 40 tegen 16 caramboles van tafel. Legt op het blauwe laken ook even een serie van twaalf neer en scoort een moyenne van 3,076. Van Erp verliest en bij een gelijke stand volgt er een tiebreak, een partij tot 15 punten, die Nederland wint. Van Erp balt zijn vuisten naar de Duitse supporters op de tribune, die nogal luidruchtig zijn geweest met hun gastoeters en hun provocerende „wie im Fussball haben sie keine chance”.

Zondag staat de Festhalle op zijn kop als de Turken topfavoriet België uitschakelen in de halve finale en Nederland met Oostenrijk afrekent. Nederland in de finale tegen Turkije, wie had daar op gerekend. En Jaspers en Van Erp winnen ook nog. Ze gaan naar huis met de titel en 2.800 euro prijzengeld. Door twee te delen – dit is niet het toernooi van het grote geld. Jaspers verdient zijn inkomen vooral in de Duitse competitie, prestigieuze invitatietoernooien en wereldbekerwedstrijden.

Als de opwinding de Festhalle heeft verlaten, gaan de twee Brabantse wereldkampioenen weer naar huis. Van Erp naar Heeswijk, Jaspers naar St. Willebrord, waar hij nog altijd woont. Alleen, want een aantal jaren geleden is hij gescheiden van zijn vrouw Andrea met wie hij twee kinderen heeft. „Beetje wel het gevolg van de sport. Ik ben veel van huis, mijn vrouw werd er ongelukkig van. Ik heb door mijn sport een goed leven, maar ik heb er ook een prijs voor betaald.”

Biljarten verdient in Nederland meer waardering, vindt hij. Ook met deze wereldtitel zal hij geen sportman van het jaar worden. „We zijn maar een C-sport”, klinkt het berustend. Hoe lang hij nog doorgaat? „Ik zou dit nog wel een jaar of tien willen doen. Biljarten is slopend; de reizen, de druk. Ik word nog steeds een stukje beter. Maar de ballen moeten natuurlijk wel een beetje blijven lopen.”

Bron: NRC.nl

Facebooktwitterpinterest

2 reacties op “Meesters van het lijnenspel op het laken

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *