Hier een aantal foto’s en een beknopte uitleg hoe je zelf je biljart kan verwarmen zonder veel kosten en weinig energieverbruik.
Ik heb zelf gebruik gemaakt van een verwarmingskabel welke men voor in de grond gebruikt voor planten ter voorkoming van het bevriezen van de wortels en voor elektrische vloerverwarming. Deze zijn voor enkele tientjes te koop bij diverse tuincentra en DHZ winkels. Er is ook siliconen verwarmingsdraad in de biljartvakhandel te koop, maar deze is duurder en mag alleen in combinatie met promatect of asbest platen en dus niet met het goedkope MDF gebruikt worden. Lees verder: Goedkope biljart verwarming
In de praktijk blijkt het dikke kunststof uitstekend geschikt te zijn om er de ballen over te laten rollen. Omdat het kunststof niet verwarmd hoeft te worden zoals de leiplaten, levert dit een flinke besparing op de energienota wat weer goed is voor het milieu en is het biljartlaken minder snel aan vervanging toe. De biljarttafel, met een afmeting van het speelveld van 2.84 x 1.42 meter, is veel lichter dan de traditionele tafel.
Bedenker en maker van deze biljarttafels is de Veenendaalse meubelmaker Gijs van Hattum, zelf een verdienstelijk biljarter. Het heeft hem bijna tien jaar gekost om zijn idee te realiseren. Vooral het vinden van een leverancier die in staat was om kunststofplaten vlak te persen tot een dikte van 60 millimeter, heeft hem veel moeite en tijd gekost.
Na eerst enkele kleine tafels (2.30 x 1.15 hiervan staan er twee in ons biljart lokaal) als proef te hebben gemaakt, is hij nu toe aan de officiële wedstrijdtafels.
Nuovo Prova Biljart – De ‘klapschaats onder de biljarts’ – Gijs van Hattum (links)
Zo wordt zijn schepping aan de bar van café-restaurant Ripperda in Den Nul al gekscherend genoemd. Gijs van Hattum uit Bennekom vindt die vergelijking zo gek nog niet. De bedenker en ontwerper van een nieuw soort biljarttafel – zonder leisteen – is er zeker van dat zijn vinding voor een stevige omwenteling gaat zorgen in de biljartwereld. Het Europese octrooi is deze week verleend, de strijd om officiële erkenning kan beginnen.
‘Dit is een tafel waar records op gespeeld kunnen worden, in alle speelsoorten. Ik heb het gevoel iets revolutionairs in gang te hebben gezet. De biljartwereld is conservatief en moeilijk van nieuwe mogelijkheden te overtuigen, maar dit gaan ze niet tegenhouden’, aldus Van Hattum, die zelf met een gemiddelde van vijftien een begenadigd kaderspeler is en in het dagelijks leven een firma in meubel- en interieurbouw leidt. ‘Ik heb mijn kennis van het biljarten gecombineerd met mijn werk. Als je zo’n idee moet laten uitwerken kost het een vermogen’’
De biljarttafel van Gijs van Hattum onderscheidt zich van het traditionele biljart doordat het speelveld niet van het zware leisteen is gemaakt maar van de kunststof polyethyleen. Zijn tafel is daarom een stuk lichter. Een ouderwets wedstrijdbiljart met een speelmaat van 230 x 115 centimeter en de officieel voorgeschreven vijf centimeter dikke leiplaat weegt ongeveer achthonderd kilo, die van Van Hattum komt uit op ongeveer vijfhonderd kilo. ‘Met het idee voor een kunststoflei loop ik al acht jaar rond. Ik heb alles geprobeerd. Kunstharsen, pvc, bakeliet. Tegen dit materiaal liep ik bij toeval aan toen mijn bedrijf ergens een kunststofdorpel moest aanleggen. Toen wist ik: dit is het materiaal. Het is onbreekbaar en door oppervlaktebehandeling goed af te stemmen op de speelsoort.’
Het biljart van de Bennekommer is niet alleen aanzienlijk lichter en dus gemakkelijker te verplaatsen, het hoeft ook niet verwarmd te worden. Leisteen is poreus en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving. Om te voorkomen dat dit de snelheid van het laken beïnvloedt, wordt de leiplaat verwarmd. Van Hattum schat dat zijn biljart een jaarlijkse besparing van 350 tot 500 euro aan energiekosten oplevert en daarom interessant kan zijn voor de thuismarkt. In Nederland staan 20.000 professionele biljarttafels, waarvan duizend bij beoefenaren van het biljartspel thuis.
Topspelers
Ook de eerste spelresultaten op het leisteenloze biljart openen mooie perspectieven. Zes Nederlandse topspelers onder wie Jos Bongers, John van der Stappen en Rene Luijstenburg hebben de tafel in het bedrijf van Gijs uitgeprobeerd en zijn positief in hun oordeel. Het biljart reageert beter en zowel de directe stoot als de piqué (kopstoot op de bal) lopen gemakkelijker. Van Hattum verwacht dat, wanneer de vaderlandse biljarttop zijn tafel heeft geaccepteerd, het succes vanzelf komt. ‘Een biljarter loopt achter de top aan. Als een profbiljarter als Dick Jaspers dit een goed biljart vindt willen anderen die tafel ook.’
Het nieuwe biljart beleeft dit weekeinde met vier exemplaren zijn officiële première op het Karel Lassche Invitatietoernooi (kader 38/2) in zaal Ripperda in Den Nul. Van Hattum organiseert dit toernooi op persoonlijke titel en heeft voor het gebruik van zijn tafels geen officiële toestemming nodig van de Nederlandse Biljart Bond (NBB). Alle spelers kunnen na afloop van het toernooi hun mening over het leisteenloze biljart kwijt op een enquêteformulier. Na het toernooi blijven er twee tafels bij Ripperda staan, een krijgt een plekje bij een goeie biljarter in Maastricht en de vierde gaat naar een showroom.
Helaas ging het bedrijf Gijs van Hattum Biljarts in 2007 failliet.
Biljarttafelthermostaat om via de spiralen de leiplaten te verwarmen waardoor het de leiplaat en het laken droog blijven en de ballen sneller en verder door blijven rollen.
Standaard biljart thermostaat, met draaiknop om de temperatuur van de leiplaten in te stellen.
In de biljarthandel rond de €25.00 bij bijvoorbeeld Conrad.nl voor €10.00
Danfoss W5-30101 Thermostaat voor biljartverwarmingBiljarttafelthermostaat schema
Regelmatig krijgen wij de meest uiteenlopende vragen over biljarts, onderhoudt, ballen, verwarming en accessoires, hier proberen wij er een aantal te beantwoorden. Staat uw vraag er niet tussen, stel hem via email, of via het reactievenster onderaan de pagina.
Waar is het laken van gemaakt: (Het laken bestaat hoofdzakelijk uit wol, ter versteviging wordt hier vaak nylon aan toegevoegd.)
Hoe vaak moet ik het laken vervangen: (Bij normaal gebruik in de horeca om de 6 maanden tot een jaar, afhankelijk van de gespeelde uren worden de bandenlakens en het bladlaken te vervangen. In de topcompetitie wordt iedere 3 a 4 maanden het laken vervangen.)
Bestaan er andere kleur lakens dan groen: (Het meest gebruikte carambole laken is groen gekleurd, dit is ook het rustigste aan de ogen en goed contrasterend, echter soms wordt er ook op blauw laken gespeeld. Er waren fabeltjes rond in biljartland, blauw is duurder, blauw is beter, enz.. Dit blauwe biljartlaken heeft exact dezelfde eigenschappen als de groene lakens, de kleur is puur een cosmetische aangelegenheid.)
Hoe ontstaan witte spots op het laken:(Deze markeringen ontstaan door wrijving van de bal met het laken. Bij met name trek- en doorstoten roteert de bal op één plek. De temperatuur kan hierdoor oplopen tot 250°C en veroorzaakt een witte spot.)
Waar zijn biljartballen van gemaakt:(Vroeger werden biljartballen gesneden uit ivoor, tegenwoordig worden ze gemaakt van kunststof. De Aramith ballen worden vervaardigd uit Phenol-hars en staan garant voor een constant gewicht en een perfecte loop.)
Hoelang gaan biljartballen mee:(Ook biljartballen zijn onderhevig aan slijtage, soms kunnen de ballen enkele millimeters slijten per seizoen als ze intensief bespeeld worden. Over het algemeen kun je stellen dat de ballen eveneens als het laken na 1000 uur moeten worden vervangen. De topteams in de Nederlandse competitie vervangen daarom om de 500 uur of 6 maanden de ballen. Sommige profs spelen maximaal 50 uur met een set ballen.)
Hoeveel ruimte heb ik nodig: (Een standaard keu heeft een lengte van 140cm, hierbij opgeteld wordt een extra 5cm voor de uitstoot. Deze uitkomst vermenigvuldigd u met 2 en telt de speelmaat hierbij op. Voor een tafel met afmeting 230x115cm heeft u dus een speelruimte nodig van 520x405cm. Bij een loodrechte afstoot uit de band van een vaste bal aan de band gelden deze minimum maten. Dit komt echter in minder dan 5% van de stoten voor. Er bestaan ook keu’s met een lengte variërend tussen de 110 en 130cm om deze stoten in geval van ruimtegebrek te kunnen maken.) Zie wetenswaardigheden en biljart
Kan ik een biljart op zolder of in de kelder plaatsen: (Indien het biljart via de trap moet worden verplaatst zal in ieder geval de leiplaat uit 3-delen moeten bestaan, tevens moet het frame demontabel zijn.)
Wat zijn de voorkomende speelmaten van een biljart:(De meest gangbare speelmaten zijn: 210x105cm, 230x115cm en 285×142,5cm, echter ook tafels met afwijkende afmetingen komen voor. De lengte is altijd 2x de breedte.)
Hoe hoog is een biljart:(De standaard hoogte van een biljart bedraagt tussen de 78 en 80 cm)
Wat zijn de wedstrijdmaten: (De officiële speelmaten zijn 230x115cm en 285×142,5cm. De speelmaat 230 komt het meest voor. De grote maat wordt veelal gebruikt bij het 3-bandenspel en de diverse anker-kaderspelen.)
Wat bedoelt men met speelmaten:(Dit is de maat gemeten tussen de banden op het speelveld. De breedte van de banden is hier buiten beschouwing gelaten.)
Waarom is een biljart verwarmd: (Leisteen is een poreus materiaal en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving, om dit te voorkomen wordt de leiplaat verwarmt zodat de snelheid van het laken niet wordt beïnvloedt door het vocht uit de leiplaat.)
Waar is het speelveld onder het laken van gemaakt: (Het materiaal voor het speelveld bestaat uit leisteen.)
Hoe dik is een leiplaat: (De standaarddikte voor carambole is 5 cm, vroeger werden zelfs leiplaten van 7 cm gebruikt, tegenwoordig komen ook dikte’s van 4 cm voor.)
Wat weegt een biljart: (Een biljart met speelmaat 230x115cm en een 5-cm dikke lei weegt tussen de 800 en 1000 kg, afhankelijk van de uitvoering.)
Hoelang gaat een biljart mee: (Als een biljart goed wordt onderhouden zal het zeker tientallen jaren meekunnen. Wel moeten de rubbers vervangen worden en regelmatig de lakens vernieuwen.)
Bestaan er tafels voor zowel carambole als pool/snooker:(Er bestaan combibiljarts waarbij de banden verwisseld kunnen worden. Zo kunt u van uw carambole biljart in een mum van tijd een poolbiljart maken. Het blijft echter een compromis aangezien de verschillende spelsoorten op een ander type laken worden gespeeld.)
Mijn biljart bonkt, hoe komt dit: (Als de banden geen optimaal contact met de leiplaat maken zal de energie uit de bal verloren gaan in de band. De band zal deze opgenomen energie omzetten in trilling. Een biljart dat bonkt zal onnodig veel energie afstaan en daardoor trager worden van spel. Dit is veelal het geval bij biljarts met zijmontagebanden. Indien de “neus” van de band vettig is, is een optimaal contact met de band niet mogelijk. De ballen zullen gaan springen en hierdoor een bonkend geluid veroorzaken. Door de lakenbanden te vervangen wordt dit meestal opgelost. Een koud biljart kan ook bonken, dit omdat er veel vocht in het laken van de banden zit en er dus minder goed contact met het bandenrubber is. Als laatste kan ook het laken te los zijn aangebracht op de banden, dit is enkel op te lossen door deze te laten vernieuwen.)
Waarom zitten er witte markeringen/diamonds in de banden: (Om een goed positiespel te kunnen spelen en optimaal gebruik te maken van de tafel zijn de banden voorzien van markeringen. Aan de hand van deze markeringen kunt u uitrekenen waar de bal zal komen als er via de band wordt gespeeld. Met name met 3-banden wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van het Diamonds rekensysteem.)
Waarom zitten er soms witte lijnen op het biljartlaken: (De witte lijn zijn aangebracht met behulp van een kaderbak of in de hoeken met een librehoek. Dit heeft te maken met de spelsoort die men wil spelen en hiermee worden verborgen zone’s aangegeven, de zogenaamde kaders met soms ook nog ankers.)
Waarmee worden witte lijnen op het biljartlaken gezet: (De witte lijn zijn aangebracht met behulp van een speciaal wit potlood of onuitwisbare stift.
Hoe meet ik de afstootpunten op: De afstoot punten ook wel acquits genaamd is een rekensom, de boven en onder-acquits liggen op 1/4 van de lengte van het biljart en op de hartlijn. Doe dit altijd eerst met een wit uitwisbaar potlood, en meet van 2 kanten, pas als alles klopt maak je deze permanent met een stift.) Zie Acquits aftekenen
De standaard dikte voor carambole is 5 cm, vroeger werden zelfs lei platen van 7 cm gebruikt, tegenwoordig komen ook diktes van 4 cm voor.
Leisteen is een poreus materiaal en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving, om dit te voorkomen wordt de leiplaat verwarmd zodat de snelheid van het laken niet wordt beïnvloedt door het vocht uit de leiplaat.
Leisteen (in het Engels: slate; in het Duits: Schiefer) is een metamorf gesteente dat gekenmerkt wordt door één duidelijke, dominante foliatie van afwisselende laagjes kwarts met veldspaat en laagjes mica. Dankzij deze foliatie heeft leisteen een sterke splijting en verbrokkelt het in dunne, plaatvormige brokken. Leisteen wordt in de natuur gevormd door de metamorfose van kleirijk sediment, zoals schalie of kleisteen. Het wordt veel als dakbedekking gebruikt, met name in gebieden waar het aan het oppervlak voorkomt, zoals in het zuiden van België en aangrenzende delen van Duitsland. Met name veel kerken hebben een leistenen dak.
Biljart leiplaten 3 stuks
De Leisteen op onze biljarts: De hebben elk jaar toch wel wat aandacht nodig, het op hoogte stellen, de overgangen controleren op vlakheid, kleine beschadigingen repareren, vlak schuren, stofvrij maken enz, enz.
Vorming
Leisteen kan in bepaalde gebieden in de bergen worden gevonden. Het ontstaat uit klei die onder druk in de loop van vele miljoenen jaren omgevormd wordt tot leisteen.
Dit gesteente bestaat uit dunne lagen steen waar een olieachtige vloeistof in zit.
Leisteen, een natuursteen, bestaat uit een compositie van verschillende sedimenten, die door samenspoeling van verschillende stoffen, waaronder kwarts, hematiet en pyriet, om er maar een paar te noemen, onder hoge druk zijn ontstaan.
Variaties
Er zijn diverse soorten leisteen, afhankelijk van de oorsprong. Belangrijke factoren zijn organisch gehalte, korrelgroottepercentages, vetgehalte enz. en ook andere eigenschappen als slijtvastheid, vorstbestendigheid, soortelijke massa en hardheid hangen hiermee samen.
Toepassingen
De toepassingen van leisteen zijn:
Onderplaten voor professionele biljarttafels
Bouwmateriaal voor dakbedekking (daklei)
Schrijfplankjes (schrijflei)
Schrijfstift om mee op een schrijfplankje te schrijven (griffellei)
Het matchbiljart (ook wel wedstrijdbiljart of grote tafel genoemd) met een afmeting van 2,84 bij 1,42 meter (waarbij een afwijking van 5 mm is toegestaan) waarop de top biljarters spelen. Het clubbiljart met een formaat van 2,30 bij 1,15 meter (ook wel kleine tafel genoemd) waarop de meeste biljartclubs hun wedstrijden spelen Het cafébiljart met een afmeting van 2,10 bij 1,05 meter.
De afmeting zijn:
Een carambole biljart is rechthoekig van vorm en tweemaal zo lang als breed. De bovenkant van de rand moet zich 75 tot 80 cm boven de vloer bevinden. Langs de binnenste rand van de tafel is een schuin opstaande rubberen stootrand aangebracht, de zogenaamde band, met een hoogte van 36 à 37 mm. Op de band moeten markeringen (vaak sterren of zogenaamde “diamonds“) zijn aangebracht op een onderlinge afstand van 1/8 deel van de lengte van het biljart.
Het laken
Zowel band als tafeloppervlak zijn bekleed met biljartlaken dat oorspronkelijk uitsluitend uit kamgaren gemaakt werd en tegenwoordig vermengd is met bijvoorbeeld nylon of polyester. Een van de meest gebruikte is het laken van “Iwan Simonis” Rapide no. 300, en de laatste tijd is ook de “Royal Pro” in opkomst. Verder kennen we nog het merk “Gorina” uit Spanje, met hun “Granito” wedstrijdlaken.
Het blad
Het tafelblad is gemaakt van natuursteen, meestal leisteen.
De leiplaat bestaat soms uit één deel maar vaker uit twee of drie delen. De dikte bij grote tafels moet minimaal 45 mm zijn en is meestal 50 tot 60 mm.
Verwarming
De leiplaat wordt elektrisch verwarmd om het door het laken (maar ook door het enigszins poreuze lei) opgenomen vocht te verdrijven en zodoende de ballen minder rolweerstand te laten ondervinden. De ideale temperatuur ligt tussen de 32 en 35 graden celcius, bij een luchtvochtigheid van rond de 40%.
Hoeveel ruimte heb ik nodig voor een biljart.
Bij het aanschaffen van een biljarttafel moet u wel even letten op de benodigde speelruimte rondom de tafel, zodat u verzekerd bent van voldoende ruimte om te kunnen stoten met de keu.
Benodigde speelruimtes:
Heeft uw biljart een speelruimte van 105 x 210 cm,dan heeft u een (speel)ruimte nodig van minimaal: 405 x 510 cm
Heeft uw biljart een speelruimte van 115 x 230 cm,dan heeft u een (speel)ruimte nodig van minimaal: 415 x 530 cm
Heeft uw biljart een speelruimte van 142 x 284 cm, dan heeft u een (speel)ruimte nodig van minimaal: 442 x 584 cm.
Biljarts worden meestal elektrisch verwarmd. Doel hiervan is dat het laken droog blijft, zodat de biljartballen beter rollen.
Vaak blijft deze verwarming aanstaan buiten openingstijden.
Plaats een tijdschakelaar op de biljartverwarming zodat deze buiten openingstijden uit is. Stel de tijdschakelklok zo in dat de verwarming 1,5 uur voor het eerste gebruik ingeschakeld wordt, en ook 1,5 uur voor de eindtijd uitgeschakeld wordt. Het laken is dan droog bij het eerste spel.
Verwarmingsthermostaat
Temperatuur:
Stel de verwarmingsthermostaat van het biljartlaken ook niet te hoog in. 4°C boven de omgevingstemperatuur is voldoende. Doel is immers om het laken droog te houden, niet om het laken warm te houden.
Levensduur:
Ook uit kwaliteitsoogpunt is het beter de biljartverwarming uit te schakelen buiten gebruikstijden. Hierdoor gaan de rubberstootbanden langer mee. Het biljart dekt u na afloop af met afdekzeil. Het is niet wenselijk de hoeken van het afdekzeil open te slaan. Dit heeft geen zin er komt immers stof op het laken en dit komt de kwaliteit en levensduur van het biljartlaken niet ten goede. Lees verder: Verwarming
Regelmatig krijgen wij de meest uiteenlopende vragen over biljarts, onderhoudt, ballen, verwarming en accessoires, hier proberen wij er een aantal te beantwoorden. Staat uw vraag er niet tussen, stel hem via 
De standaard dikte voor carambole is 5 cm, vroeger werden zelfs lei platen van 7 cm gebruikt, tegenwoordig komen ook diktes van 4 cm voor.
