Inspelen hoe hoe je dat

Weinig sprake van een goed plan

inspelen-01Afgelopen weekeinde werden de halve finales in de kadercompetitie gespeeld. Zelf was ik deelnemer in Oegstgeest, de thuishaven van biljart-vereniging BCO. Zoals zo vaak kijk ik naar tegenstanders als ze aan het inspelen zijn: u weet wel na drie minuten zegt de arbiter ‘u hebt nog één minuut’ en gebruikelijkerwijs probeert de speler dan meestal de acquitstoot (maximaal drie keer). Lees verder: Inspelen hoe hoe je dat

Training

In Biljart Totaal is maandelijks aandacht geschonken aan het materiaal, dat binnen de biljartsport onlosmakelijk is verbonden aan het leveren van goede prestaties. Hans de Jager gaat nu in deze rubriek in op theoretische kennis van de biljartsport. De Hagenaar, die in 1981 Europees kampioen biljart artistiek werd, is al een leven lang nauw betrokken bij de biljartsport. Niet alleen als speler, maar ook als bestuurslid, organisator en vakhandelaar.
In Biljart Totaal is maandelijks aandacht geschonken aan het materiaal, dat binnen de biljartsport onlosmakelijk is verbonden aan het leveren van goede prestaties. Hans de Jager gaat nu in deze rubriek in op theoretische kennis van de biljartsport. De Hagenaar, die in 1981 Europees kampioen biljart artistiek werd, is al een leven lang nauw betrokken bij de biljartsport. Niet alleen als speler, maar ook als bestuurslid, organisator en vakhandelaar.

De komende weken gaan we verder met een aantal columns over biljart training, en deze zijn weer uit Biljart Totaal, maar deze keer van Hans de Jager. Omdat deze enkel als scans beschikbaar zijn zal ik deze overschrijven en deze doorzoekbaar en beter leesbaar maken. Meer leesvoer over biljarten? KLIK

  1. Inspelen, hoe doe je dat
  2. Nieuw seizoen, nieuwe ballen, nieuw laken
  3. Het geheim van de bal (juni 2011)
  4. Diamonds, niet alleen voor driebanden (juli / augustus 2011)
  5. De beste wensen en een spannend biljartjaar (januari 2012)
  6. Innovatie (februari 2012)
  7. Is biljarten ook een kansspel (april 2012)
  8. Butage of afstoot (juni 2012)
  9. Biljartverwarming; wens of noodzaak? (juli / augustus 2012)
  10. Moderne materialen I (oktober 2012)
  11. Moderne materialen II (november 2012)
  12. Keus in keus I (december 2012)
  13. Keus in keus II (februari 2013)
  14. Keus in keus III (maart 2013)
  15. Keus in keus IV (april 2013)
  16. Keus in keus V (slot) (mei 2013)
  17. Nieuw laken en nieuwe ballen (september 2013)
  18. Vast aan de band (oktober 2013)
  19. Nogmaals vast aan de band (november 2013)
  20. En weer… vast aan de band (december 2013)
  21. Voorspoedig 2014 en veel caramboles! (januari 2014)
  22. Doorschieten met amorti (februari 2014)
  23. Masque of achter elkaar (maart 2014)
  24. Energie zuiniger kan en moet (april 2014)
  25. Doordouwer I (mei 2014)
  26. Doordouwer II (juni 2014)
  27. Arko of airco (juli / augustus 2014)
  28. Handmatig of elektronisch (september 2014)
  29. Uit ’t hart gegrepen (oktober 2014)
  30. High speed camera laat niet alles zien (november 2014)
  31. Half-zacht of half-hard (december 2014)
  32. Pomerans deel III (januari 2015)
  33. Biljartbanden (februari 2015)
  34. Botsende ballen (maart 2015)
  35. Verovert Griekenland biljartland (april 2015)
  36. Nogmaals het biljartlaken (mei 2015)
  37. Mentale instelling (juni 2015)
  38. Wederom nieuws van het biljartlakenfront (juli / augustus 2015)
  39. Goed.. beter… nog beter (september 2015)
  40. Nogmaals lakens en nog eens lakens (november 2015)
  41. Bandafslag: lang of kort (december 2015)
  42. Pomerans en onderhoud (januari 2016)
  43. Techniek van de afstoot (maart 2016)
  44. Gelaagde pomeransen (april 2016)
  45. Lakens in het nieuwe seizoen (mei 2016)
  46. Techniek van de afstoot II (juni / juli 2016)

Reacties en aanvullingen zijn natuurlijk van harte welkom.

Auteur: Terry van Erp (BV Beja)

Hoe wordt een biljartbal gemaakt

Handwerk
Heel vroeger zijn biljartballen met de hand gemaakt. Tegenwoordig doet een machine het werk (daarover straks wat meer). De eerste biljartballen waren van hout. Het spel (aanvankelijk een soort croquet) werd toen nog buiten gespeeld. Nadat biljarten eenmaal een binnensport werd – midden 16e eeuw – kwamen de ivoren ballen.
Biljarten was toen vooral een spel voor de gegoede stand. Koningen waren er dol op. Biljarten werd daarom ook wel eens het ‘spel der koningen’ genoemd.

ivoren-biljartbal-04Ivoor
Maar terug naar de bal. Ivoor, of elpenbeen, is een natuurlijk product. Het gaat om het been uit de slagtanden van olifanten. Ivoor is dus zeldzaam en daardoor erg duur. Fabrikanten van biljartballen zijn daarom al vroeg op zoek gegaan naar betaalbare alternatieven. In 1863 werd er zelfs een wedstrijd voor uitgeschreven. Ene John Wesley Hyatt greep die wedstrijd aan om een stabiel plastic te maken. Na zes jaar experimenteren kwam hij met een biljartbal van kunststof, celluloid genoemd.
Toen Hyatt aan zijn klus begon, bestonden er al enkele kunststoffen zoals eboniet en parkesine. Maar erg bruikbaar voor het maken van biljartballen waren die plastics niet.

Hars
Hyatt maakte zijn biljartbal van gomhars, dat uit de bast van bomen werd gewonnen, en een ander natuurlijk plastic dat gemaakt werd van de afscheiding van de schellakkever en houtmeel. De bal werd bedekt met collodium, een oplossing van cellulose-nitraat en alcohol. Het collodium vormde, omdat het snel droogde, een dun filmlaagje om de bal.

Explosief
Maar de biljartbal van Hyatt had echter één nadeel: cellulose-nitraat is zeer explosief.
Op het moment dat de ballen elkaar bij het biljarten raakten, zouden ze kunnen exploderen. Gelukkig slaagde Hyatt erin zijn eigen vinding te verbeteren. In 1870 ontdekte hij dat kamfer een prima oplosmiddel was om het explosiegevaar van cellulose-nitraat op te heffen. Vanaf dat moment kon er volop met de kunststof celluloid gewerkt worden. Natuurlijk werd het maken van kunststof in de jaren daarna nog sterk verbeterd, maar de biljartbal wordt nog steeds van kunsthars gemaakt.

Fabrieksgeheim
Hoe precies een biljartbal wordt gemaakt wil de Belgische biljartballenfabrikant Aramith niet zeggen. Fabrieksgeheim dus. Maar het maken van een goede biljartbal duurt bijna 25 dagen. De bal moet namelijk perfect rond zijn. Aramith maakt duizend verschillende ballen, voor elke biljarttak (o.a. carambole, snooker, pool en eightball) is er een aparte bal.

Goedkoop
Zo’n biljartbal van kunststof blijkt overigens niet alleen goedkoper, maar bovendien ook beter te zijn dan zijn ivoren voorganger. Ivoor is namelijk gevoelig voor temperatuurschommelingen, kunststof niet. Overigens moet een bal volgens de Nederlandse biljartbond een diameter hebben van 61 tot 61,5 millimeter en een gewicht tussen de 205 en 220 gram.

Slijtage
Door het rollen over het laken slijten de ballen, ongeveer 1,5 millimeter per jaar. Een biljartbal gaat daarom ongeveer vijfhonderd speeluren mee.

How to play Billiards

How to play Billiards
How to play Billiards

Alle basis principes van het biljartspel voor een goede start met Marc Massé.

Europees kampioen, auteur van de opvoedkundige programma’s van de Franse biljart bond. Snelle toegang tot het thema dat u wilt via diverse interactieve menu’s:

  • Houding
  • Positie van de hand
  • Richten
  • Afstand tot de speelbal
  • Hoogte van de stoot
  • Veel uitleg van speelmomenten door middel van grafische animaties
  • Talen: Frans en Engels
  • Speelduur: 1 uur
  • PAL/DVD5
  • Alle leeftijden

FAQ

faq-biljart-01Regelmatig krijgen wij de meest uiteenlopende vragen over biljarts, onderhoudt, ballen, verwarming en accessoires, hier proberen wij er een aantal te beantwoorden. Staat uw vraag er niet tussen, stel hem via email, of via het reactievenster onderaan de pagina.

  1. Waar is het laken van gemaakt: (Het laken bestaat hoofdzakelijk uit wol, ter versteviging wordt hier vaak nylon aan toegevoegd.)
  2. Hoe vaak moet ik het laken vervangen: (Bij normaal gebruik in de horeca om de 6 maanden tot een jaar, afhankelijk van de gespeelde uren worden de bandenlakens en het bladlaken te vervangen. In de topcompetitie wordt iedere 3 a 4 maanden het laken vervangen.)
  3. Bestaan er andere kleur lakens dan groen: (Het meest gebruikte carambole laken is groen gekleurd, dit is ook het rustigste aan de ogen en goed contrasterend, echter soms wordt er ook op blauw laken gespeeld. Er waren fabeltjes rond in biljartland, blauw is duurder, blauw is beter, enz.. Dit blauwe biljartlaken heeft exact dezelfde eigenschappen als de groene lakens, de kleur is puur een cosmetische aangelegenheid.)
  4. Hoe ontstaan witte spots op het laken: (Deze markeringen ontstaan door wrijving van de bal met het laken. Bij met name trek- en doorstoten roteert de bal op één plek. De temperatuur kan hierdoor oplopen tot 250°C en veroorzaakt een witte spot.)
  5. Waar zijn biljartballen van gemaakt: (Vroeger werden biljartballen gesneden uit ivoor, tegenwoordig worden ze gemaakt van kunststof. De Aramith ballen worden vervaardigd uit Phenol-hars en staan garant voor een constant gewicht en een perfecte loop.)
  6. Hoelang gaan biljartballen mee: (Ook biljartballen zijn onderhevig aan slijtage, soms kunnen de ballen enkele millimeters slijten per seizoen als ze intensief bespeeld worden. Over het algemeen kun je stellen dat de ballen eveneens als het laken na 1000 uur moeten worden vervangen. De topteams in de Nederlandse competitie vervangen daarom om de 500 uur of 6 maanden de ballen. Sommige profs spelen maximaal 50 uur met een set ballen.)
  7. Hoeveel ruimte heb ik nodig: (Een standaard keu heeft een lengte van 140cm, hierbij opgeteld wordt een extra 5cm voor de uitstoot. Deze uitkomst vermenigvuldigd u met 2 en telt de speelmaat hierbij op. Voor een tafel met afmeting 230x115cm heeft u dus een speelruimte nodig van 520x405cm. Bij een loodrechte afstoot uit de band van een vaste bal aan de band gelden deze minimum maten. Dit komt echter in minder dan 5% van de stoten voor. Er bestaan ook keu’s met een lengte variërend tussen de 110 en 130cm om deze stoten in geval van ruimtegebrek te kunnen maken.) Zie wetenswaardigheden en biljart
  8. Kan ik een biljart op zolder of in de kelder plaatsen: (Indien het biljart via de trap moet worden verplaatst zal in ieder geval de leiplaat uit 3-delen moeten bestaan, tevens moet het frame demontabel zijn.)
  9. Wat zijn de voorkomende speelmaten van een biljart: (De meest gangbare speelmaten zijn: 210x105cm, 230x115cm en 285×142,5cm, echter ook tafels met afwijkende afmetingen komen voor. De lengte is altijd 2x de breedte.)
  10. Hoe hoog is een biljart: (De standaard hoogte van een biljart bedraagt tussen de 78 en 80 cm)
  11. Wat zijn de wedstrijdmaten: (De officiële speelmaten zijn 230x115cm en 285×142,5cm. De speelmaat 230 komt het meest voor. De grote maat wordt veelal gebruikt bij het 3-bandenspel en de diverse anker-kaderspelen.)
  12. Wat bedoelt men met speelmaten: (Dit is de maat gemeten tussen de banden op het speelveld. De breedte van de banden is hier buiten beschouwing gelaten.)
  13. Waarom is een biljart verwarmd: (Leisteen is een poreus materiaal en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving, om dit te voorkomen wordt de leiplaat verwarmt zodat de snelheid van het laken niet wordt beïnvloedt door het vocht uit de leiplaat.)
  14. Waar is het speelveld onder het laken van gemaakt: (Het materiaal voor het speelveld bestaat uit leisteen.)
  15. Hoe dik is een leiplaat: (De standaarddikte voor carambole is 5 cm, vroeger werden zelfs leiplaten van 7 cm gebruikt, tegenwoordig komen ook dikte’s van 4 cm voor.)
  16. Wat weegt een biljart: (Een biljart met speelmaat 230x115cm en een 5-cm dikke lei weegt tussen de 800 en 1000 kg, afhankelijk van de uitvoering.)
  17. Hoelang gaat een biljart mee: (Als een biljart goed wordt onderhouden zal het zeker tientallen jaren meekunnen. Wel moeten de rubbers vervangen worden en regelmatig de lakens vernieuwen.)
  18. Bestaan er tafels voor zowel carambole als pool/snooker: (Er bestaan combibiljarts waarbij de banden verwisseld kunnen worden. Zo kunt u van uw carambole biljart in een mum van tijd een poolbiljart maken. Het blijft echter een compromis aangezien de verschillende spelsoorten op een ander type laken worden gespeeld.)
  19. Mijn biljart bonkt, hoe komt dit: (Als de banden geen optimaal contact met de leiplaat maken zal de energie uit de bal verloren gaan in de band. De band zal deze opgenomen energie omzetten in trilling. Een biljart dat bonkt zal onnodig veel energie afstaan en daardoor trager worden van spel. Dit is veelal het geval bij biljarts met zijmontagebanden. Indien de “neus” van de band vettig is, is een optimaal contact met de band niet mogelijk. De ballen zullen gaan springen en hierdoor een bonkend geluid veroorzaken. Door de lakenbanden te vervangen wordt dit meestal opgelost. Een koud biljart kan ook bonken, dit omdat er veel vocht in het laken van de banden zit en er dus minder goed contact met het bandenrubber is. Als laatste kan ook het laken te los zijn aangebracht op de banden, dit is enkel op te lossen door deze te laten vernieuwen.)
  20. Waarom zitten er witte markeringen/diamonds in de banden: (Om een goed positiespel te kunnen spelen en optimaal gebruik te maken van de tafel zijn de banden voorzien van markeringen. Aan de hand van deze markeringen kunt u uitrekenen waar de bal zal komen als er via de band wordt gespeeld. Met name met 3-banden wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van het Diamonds rekensysteem.)
  21. Waarom zitten er soms witte lijnen op het biljartlaken: (De witte lijn zijn aangebracht met behulp van een kaderbak of in de hoeken met een librehoek. Dit heeft te maken met de spelsoort die men wil spelen en hiermee worden verborgen zone’s aangegeven, de zogenaamde kaders met soms ook nog ankers.)
  22. Waarmee worden witte lijnen op het biljartlaken gezet: (De witte lijn zijn aangebracht met behulp van een speciaal wit potlood of onuitwisbare stift.
  23. Hoe meet ik de afstootpunten op: De afstoot punten ook wel acquits genaamd is een rekensom, de boven en onder-acquits liggen op 1/4 van de lengte van het biljart en op de hartlijn. Doe dit altijd eerst met een wit uitwisbaar potlood, en meet van 2 kanten, pas als alles klopt maak je deze permanent met een stift.) Zie Acquits aftekenen

 

Laken vervangen

Het komt erop neer dat je het biljart voor een deel moet demonteren, het oude laken eraf, het nieuwe erop en weer monteren.

Te beginnen bij de afdeklijsten net onder de biljartbanden, als je deze hebt losgehaald dan kun je ook de banden los halen. (wel even van tevoren merktekens controleren en indien nodig aanbrengen welke band waar hoort)

Het laken van de banden verwijderen

Nietjeswipper
Nietjeswipper

Als je de banden los hebt dan zie je aan de onderkand van de bandenlijst een heleboel nietjes waar het laken aan de onderkant mee  vastzit, deze haal je er allemaal uit. (Natuurlijk alleen als je ook genoeg laken hebt om de banden opnieuw te bekleden) Let wel op de manier waarop de hoeken aan de onderzijde zijn dichtgeniet, zo moet het ook weer worden! (dus band voor band afwerken, dan kun je nog eens kijken hoe het zit)
Heb je alle nietjes eruit en is het laken aan de onderkant van de bandenlijst los dan zie je dat het laken aan de bovenkant geklemd zit met houten of kunsstof klemlatjes, (de zogenaamde intiklatjes) deze haal je er ook uit, maar wel voorzichtig om ze niet te beschadigen. Leg deze bij de banden waar ze bij horen op de volgorde zoals ze er zijn uit gekomen.
De banden heb je nu kaal.

 

 

Het laken van de tafel verwijderen

Ontnieter
Ontnieter

Het speelveld is hetzelfde, hier haal je ook alle nietjes uit en daarna het laken eraf.
Alles netjes afnemen met een stoffer en eventueel een stofzuiger, dit is heel belangrijk, het speelveld moet superschoon zijn want elk stofje of klein pluisje onder het laken kan de bal al beïnvloeden.

 

 

 

 

 

Het laken leggen

Tacker op lucht
Tacker op lucht

Nu kun je het nieuw laken gaan “leggen” zoals dat heet. Benodigdheden: Beetje technisch inzicht en een goed nietapparaat, de zogenaamde tacker. En een veiligheidsbril niet te vergeten.
Op de eerste hoek het laken vastzetten, daarna langs de lange zijde naar de andere hoek, op gevoel aanspannen en ook vastzetten.
Daarna van de eerste hoek langs de korte zijde naar de andere hoek, aanspannen en hoek vast zetten.
Daarna de korte lengte vastnieten, daarna de lange………dit was het makkelijke gedeelte………
Nu moet je tegenover jou eerste hoek het laken goed aanspannen, is het je eerste keer dan kun je opmeten hoeveel lengte je aan de gespannen zijdes overhoud en dat aftekenen op de nog aan te spannen hoek, zo heb je een richtlijn hoe strak of het moet.

Heb je dat voor elkaar, is het laken mooi aangespannen en de hoek op een paar punten vastgezet dan doe je eerst de korte zijde, deze moet mooi en evenwijdig worden vastgezet.
Daarna ben je bijna klaar met het speelveld, alleen de lange zijde nog, hierbij geld ook weer, mooi en evenwijdig vastzetten. Als je het goed hebt afgetekend dan kom je precies uit en hou je aan elke zijde een evenwijdige strook laken over.

intiklatjes
Intiklatjes

Nu de banden nog:
Bij de banden is het iets anders, hier moet eerst het laken geklemd worden.
Begin met 1 kant het laken te klemmen, (met de intiklatjes) daarna iets aanspannen en aan de andere kant klemmen, daarna het tussenliggende laken gelijkmatig klemmen met de klemlat.

Plastic klosje
Plastic klosje

De klemlat met een hamer en een vlak en schoon  braamvrij kunststof of houten klosje vast tikken, natuurlijk met beleid.

 

 

 

 

 

 

Daarna de onderzijde:
In het midden beginnen, rustig aantrekken, niet te strak en vastnieten, daarna naar de buitenzijdes werken en alles even strak als de eerste stap… mits die goed was!
Als het goed is heb je onthouden hoe de hoekjes zaten dus maak je ze op eenzelfde manier weer vast.
Zover het bekleden, daarna kun je de banden en lijsten weer in omgekeerde volgorde gaan monteren. (let op de merktekens die je hebt aangebracht)

Suc6