Tag: fenolhars

Hoe wordt een biljartbal gemaakt

Geplaatst op door colani

Handwerk
Heel vroeger zijn biljartballen met de hand gemaakt. Tegenwoordig doet een machine het werk (daarover straks wat meer). De eerste biljartballen waren van hout. Het spel (aanvankelijk een soort croquet) werd toen nog buiten gespeeld. Nadat biljarten eenmaal een binnensport werd – midden 16e eeuw – kwamen de ivoren ballen.
Biljarten was toen vooral een spel voor de gegoede stand. Koningen waren er dol op. Biljarten werd daarom ook wel eens het ‘spel der koningen’ genoemd.

ivoren-biljartbal-04Ivoor
Maar terug naar de bal. Ivoor, of elpenbeen, is een natuurlijk product. Het gaat om het been uit de slagtanden van olifanten. Ivoor is dus zeldzaam en daardoor erg duur. Fabrikanten van biljartballen zijn daarom al vroeg op zoek gegaan naar betaalbare alternatieven. In 1863 werd er zelfs een wedstrijd voor uitgeschreven. Ene John Wesley Hyatt greep die wedstrijd aan om een stabiel plastic te maken. Na zes jaar experimenteren kwam hij met een biljartbal van kunststof, celluloid genoemd.
Toen Hyatt aan zijn klus begon, bestonden er al enkele kunststoffen zoals eboniet en parkesine. Maar erg bruikbaar voor het maken van biljartballen waren die plastics niet.

Hars
Hyatt maakte zijn biljartbal van gomhars, dat uit de bast van bomen werd gewonnen, en een ander natuurlijk plastic dat gemaakt werd van de afscheiding van de schellakkever en houtmeel. De bal werd bedekt met collodium, een oplossing van cellulose-nitraat en alcohol. Het collodium vormde, omdat het snel droogde, een dun filmlaagje om de bal.

Explosief
Maar de biljartbal van Hyatt had echter één nadeel: cellulose-nitraat is zeer explosief.
Op het moment dat de ballen elkaar bij het biljarten raakten, zouden ze kunnen exploderen. Gelukkig slaagde Hyatt erin zijn eigen vinding te verbeteren. In 1870 ontdekte hij dat kamfer een prima oplosmiddel was om het explosiegevaar van cellulose-nitraat op te heffen. Vanaf dat moment kon er volop met de kunststof celluloid gewerkt worden. Natuurlijk werd het maken van kunststof in de jaren daarna nog sterk verbeterd, maar de biljartbal wordt nog steeds van kunsthars gemaakt.

Fabrieksgeheim
Hoe precies een biljartbal wordt gemaakt wil de Belgische biljartballenfabrikant Aramith niet zeggen. Fabrieksgeheim dus. Maar het maken van een goede biljartbal duurt bijna 25 dagen. De bal moet namelijk perfect rond zijn. Aramith maakt duizend verschillende ballen, voor elke biljarttak (o.a. carambole, snooker, pool en eightball) is er een aparte bal.

Goedkoop
Zo’n biljartbal van kunststof blijkt overigens niet alleen goedkoper, maar bovendien ook beter te zijn dan zijn ivoren voorganger. Ivoor is namelijk gevoelig voor temperatuurschommelingen, kunststof niet. Overigens moet een bal volgens de Nederlandse biljartbond een diameter hebben van 61 tot 61,5 millimeter en een gewicht tussen de 205 en 220 gram.

Slijtage
Door het rollen over het laken slijten de ballen, ongeveer 1,5 millimeter per jaar. Een biljartbal gaat daarom ongeveer vijfhonderd speeluren mee.

Aramith Super 5-Ball

Geplaatst op door colani

De Aramith Super 5-Ball Biljart set is een ballenset voor het nieuwe 5-ball biljart spel, dat is ontwikkeld door de KNBB om een nieuwe generatie biljarters aan te spreken.
Het spel is een soort combinatie van darten en biljarten waarbij van een oneven start score wordt afgeteld naar 0 door punten te scoren via het combineren van verschillende waarde ballen.De ballen zijn gemaakt van een unieke fenolhars ontworpen door Aramith.
In vergelijking met polyester ballen weerstaan deze fenolische ballen meer dan 50 keer meer impacten, zijn meer krasbestendig en verminderen slijtage van het laken.
De ballen hebben de standaard biljartbal grootte van 61.5 mm en zijn zo gecalibreerd dat de optimale kaats ontstaat voor een optimale controle over elke stoot.

De ballen zijn genummerd en hebben verschillende kleuren, nl. Blauw, Geel, Groen, Rood en Wit

Ballenset voor 5-ball biljart

  • Perfecte ronding en balans
  • Hoge Impact Weerstand
  • Heavy-Duty Solid Core
  • Diameter: 61.5 mm
  • Materiaal: Aramith Fenolhars

Spelregels KLIK

Ballen

Geplaatst op door colani

carambole biljart ballen

Geschiedenis van de biljartbal
De eerste biljartballen werden van ivoor gemaakt. Tijdens gebruik bleek echter snel dat dit materiaal niet perfect is, omdat het snel slijt. Versleten ballen moesten regelmatig nageslepen worden, waardoor de bal automatisch een andere doorsnede kreeg. Ivoor is bovendien een natuurproduct en onderhevig aan verschillen in dichtheid, waardoor de roleigenschappen en het spelgedrag van de biljartballen beïnvloed worden.

Moderne biljartballen
Aangezien de verwerking van ivoor verboden is ter bescherming van de olifanten, worden biljartballen tegenwoordig gemaakt van een hoogwaardig synthetisch fenolhars. Fenolhars is een industrieel product en heeft hierdoor een gelijkblijvende dichtheid en gewicht, verslijt praktisch niet en behoudt zo jarenlang dezelfde speel- en roleigenschappen. De Belgische firma Saluc is marktleider in productie van biljartballen en verkoopt deze onder de merknaam Aramith. Vergeleken met ballen van ivoor, hebben kunststofballen veel betere roleigenschappen en zijn bovendien robuuster.

Biljartballen van Aramith – echte Belgische kwaliteit
Het Belgische merk Aramith is wereldwijd marktleider op gebied van biljartballen. Sinds enkele tientallen jaren, hebben de Belgische biljartballen van Aramith een wereldwijde legendarische reputatie voor langdurig speelgenot en uitstekende kwaliteit. Bijna 80% van alle biljarters wereldwijd spelen met ballen van Aramith, DE maatstaf van de biljartbal.

Wereldwijd erkend
Aramith-fenolharsballen worden exclusief ingezet door de meeste professionele wedstrijdorganisatoren, verenigingen en amateurliga’s bij wedstrijden en kampioenschappen over de hele wereld, een duidelijke bevestiging voor de uitstekende reputatie en de hoogwaardige kwaliteit van de Aramith-ballen.

Aramith Fenolharsballen
Geconcipieerd voor een nauwkeurige balcontrole. Aramith biljartballen van fenolhars zijn gegarandeerd zonder polyester en combineren alle eigenschappen, die veeleisende spelers mogen verwachten.

Perfecte en nauwkeurig uitgebalanceerde balvorm
Een constante dichtheid en een nauwkeurig evenwicht zijn absoluut noodzakelijk voor de controle van tempo, looprichting, omloop en terugkaatsing van de biljartbal. Het volledig doorgeharde fenolhars zorgt ervoor dat iedere Aramith-bal een gelijke dichtheid heeft. Het zwaartepunt ligt precies in het midden, waardoor de bal nauwkeurig en precies in balans over de biljarttafel loopt.

Unieke elasticiteit en perfecte terugkaatsing
Veel belangrijker als de baltoleranties zijn de terugkaatsingseigenschappen van de biljartbal. Strategisch spel is alleen mogelijk door een berekenbare terugkaatsing van de bal waardoor de navolgende stoot exact gepland kan worden. Door de unieke veerkracht van de Aramith-fenolhars ballen wordt de bal optimaal teruggekaatst, zodat de speler iedere stoot nauwkeurig kan plannen.

Levensduur
Menig biljarter is zich er niet van bewust, dat ook biljartballen onderhevig zijn aan slijtage. Menig biljartpartijtje in ‘t café of op de clubavond wordt gespeeld met oude biljartballen en iedere stoot, ketser of sprong laat een beschadiging achter, maar dat niet alleen; op den duur zullen ballen zelfs wat indrogen, waardoor de veerkracht wat afneemt. Ook al poets je de biljartballen nog zo goed, met of zonder speciale polish; in de praktijk is het zo dat ballen die intensief worden gebruikt, hooguit 1 jaar meegaan.

Daarna moeten ze langzaam maar zeker vervangen worden en kunnen de oude ballen op de klok voor de café-biljarters.

Een biljartbal is ± 61,5 mm. in doorsnee en weegt ongeveer 215 gram. Door de slijtage kan de diameter soms wel met 0,5 tot 1,5 milimeter afnemen. Tijd dus voor een nieuw setje ballen! En u zult zien, die lopen beter, sneller en verder dan dat u gewend was met die oude “knikkers”.

 

Voor carambolebiljart zijn een zestal versies in omloop, waarvan hieronder een overzicht. De Super Aramith Tournement is het meeste in gebruik, gevolgd door de Pro Cup, de Deluxe en tot slot de Traditional en Premier. Het Demonstration-setje wordt gebruikt bij Biljart Artistiek en demonstraties om het effect van de bal goed te kunnen laten zien.

Gerard Mourits schreef een mooi werk over biljartballen; Download Zin en onzin over biljartballen