Vele liefhebbers hechten weinig belang aan de kwaliteit van biljartkrijt. (Zie ook: Waarom is biljartkrijt blauw)
Voor hen is biljartkrijt enkel een middel om de zogenaamde “kets-stoten” te vermijden. Als dat het enige voordeel was, waarom is er dan biljartkrijt te koop : 1 blokje voor 0,50 euro ten opzichte van 1 blokje voor 25 euro. Je moet dan gewoon gek zijn om 25 euro te betalen, als je hetzelfde voordeel kan behalen met een blokje van 0,50 euro.
Wat is het verschil: Fabrikanten van biljartkrijt houden dergelijke informatie zo’n beetje angstvallig geheim en voor hen is hun biljartkrijt het allerbeste dat er op de markt te krijgen valt. Ze hoeven zich ook niet te verantwoorden als ze “rommel” geproduceerd hebben: hier geldt duidelijk de regel: zo lang het maar voldoende verkoopt en er voldoende winst te genereren valt.
Omgekeerd is er ook een stelling die zegt: Als je speelt met het allerbeste biljartkrijt, dan ben je nog geen topspeler. Een topspeler wordt je enkel door een combinatie van : een kwaliteits- keu, met een goede pomerans en biljartkrijt, technisch zéér kundig in de te spelen discipline en als een waardig iemand fungeren aan de biljarttafel. Lees verder: Wat is biljartkrijt
Ik gebruik het Kamui Krijt al weer een paar maanden, waar ik voorheen lyrisch was van het Blue Diamond krijt van Longoni in combinatie met de Kamui Black SS pomerans ben ik nu helemaal om, Kamui krijt is voor mij het beste wat er is. Het krijt is duur in aanschaf en gaat snel op, iedereen zit er met zijn grijpgrage vingers aan en wil het “wonderkrijt” ook wel eens proberen. En dan natuurlijk de discussie of het wel of niet het geld waard is, maar die ga ik hier nu niet uit de doeken doen, ik heb er die €25.00 wel voor over, dan drink ik wel een biertje minder.
Ik gebruik een gemiddelde keu van Longoni, *** MOD Parigi BDS professional van 500 gram, met een pomerans van Kamui, de Black SS.
Wat ik hier wil bespreken is het verschil tussen het Kamui krijt 0,98 en 1,21, waarvan de eerste de oudere versie van de twee. Ik ga het niet hebben over andere merken in deze test, en ga ook niet beweren dat dit krijt beter is dan Blue Diamond (Longoni), Master, Caudron, Ceulemans, Brunswick, Goldstar, Molinari, NIR (Longoni), Predator, Remi Balabushka, Sang Lee, Silver Cup, Triangle enzovoort. Dat gaat een discussie worden die nooit gaat eindigen, ik ben heel tevreden over het krijt van Kamui en alle haters kunnen beter nu gelijk wegklikken of met een heel goed onderbouwde reactie komen. Het krijt wat wel mijn aandacht heeft is het “Russische Magic Chalk“, ben een importeur of leverancier aan het zoeken, maar zo als het er nu voor staat zal ik het wel zelf moeten importeren. (Tips zijn welkom)
Mocht je nog steeds verder willen lezen zal ik mijn best doen om een zo goed mogelijke omschrijving van mijn ervaringen weer te geven.
Kamui Chalk 1.21b (Made in Japan)
Uiterlijk: Beide krijtjes zien er hetzelfde uit als je kleurenblind bent zoals ik 😉
Naast de duidelijke blauwe en oranje verpakking is het krijt identiek in grootte. Het kleine verschil in kleur krijt is dat 1,21 iets donkerder blauw is in vergelijking met de 0,98. Maar als je de 0.98 lang genoeg te gebruikt zie je niet veel van het lichtblauwe meer zien beide er vrijwel hetzelfde uit.
Structuur: De 0,98 is meer zoals klei, het is een beetje pasta en het krijt poeder is eigenlijk heel erg goed en heel erg fijn van structuur. De luchtdichte verpakking met Zip-Lock zit er niet voor niets omheen, en het is aan te raden het krijt daarin te bewaren, dus niet in de zon of op een warm biljart laten liggen. Dan droogt het krijt teveel uit en gaat het verpoederen, en het verbleekt iets. Als je die poederlaag heb weggekrijt komt de kleiachtige laag weer tevoorschijn, maar dat is natuurlijk wel kostbaar om er regelmatig een paar millimeter ter waarde van enkele euro’s af te halen. Na het wegschrapen komt de volle kleur van de pasta weer tevoorschijn.
Verschil: De 1.21 heeft een structuur tussen de 0,98 en normaal “biljartkrijt”. Het poeder is nog steeds erg goed, zoals de 0,98, maar het is minder pasta of klei-achtig. Het 1.21b krijt is minder gevoelig voor uitdrogen en zit dus gewoon in mijn keu-foudraal. Ik heb hiervoor nooit de Zip-Lock voor gebruikt en het is vrijwel dezelfde structuur als de eerste dag, niet echt uitgedroogd. Of in ieder geval, niet merkbaar.
Ik zal niet ingaan op de speelbaarheid, maar zal gewoon het verschil in kenmerken bespreken.
0.98a: Het 0.98 is wat “vetter” en blijft langer zitten op de pomerans, dat is natuurlijk te verklaren, de pasta-achtige structuur heeft een betere hechting en je hoeft dus minder vaak te krijten als met de 1.21b. Daar staat weer tegenover dat het ook vettere plekken op de speelbal achterlaat, en die zijn soms lastig om te verwijderen. Ik maak mijn ballen altijd met de hand schoon en heb daar toch wel een paar minuten extra werk aan. Een ander voordeel is weer wel dat er haast geen krijt op de tafel komt, en dat is met het 1.21b krijt weer een stuk meer.
1.21b: Het 1.21 krijt bijna het tegenovergestelde van het 0.98. Een stuk minder pasta-achtig, meer wel vetter dan “normaal” krijt. Het blijft veel beter en langer op de pomerans zitten dan gewoon krijt, maar minder lang dan de 0.98. Gelijk met het aanbrengen van het krijt merk je het verschil, het heeft meer het gevoel van gewoon krijt, in plaats van de pasta van de 0.98. Het 1.21 maakt niet van die moeilijk te verwijderen plekken op de speelbal, maar er valt veel meer op de tafel, wat dus weer resulteert in blauwe handen en meer stofzuigwerk. Helemaal weg krijg je niet met de stofzuiger, op sommige plaatsen blijft een blauwe gloed achter, het fijne poeder van de 1,21 lijkt wel door het laken heen te kruipen, want na het stofzuigen heb je gelijk weer blauw aan je handen.
Eindoordeel: Persoonlijk vind ik het 0,98 krijt veel beter. Begrijp me niet verkeerd, het 1.21 is uitstekend, zo niet briljant. Maar ik speel thuis vrij vaak en poets liever de ballen dan dat ik de hele dag met blauwe handen rondloop. Ik heb deze klachten van meer spelers gehoord en baseer dan ook een deel van mijn ondervindingen daarop. Bijna iedereen ging na een tijdje weer terug naar het 0.98 krijt na het proberen van het 1.21 krijt.
Hoe dan ook dit stukje is geen veroordeling of advies. Ga altijd op je eigen ervaring af, en neem mijn ervaring mee in je besluit tot aankoop. Beide krijtjes van Kamui zijn perfect, je kan veel effect geven, hoeft maar af en toe te krijten, ik krijt met beide om de 10 stoten, en bij klein spel om de 20 of 25 stoten. Deze krijtjes geven vertrouwen maar de 0.98 en 1.21 zijn niet echt met elkaar te vergelijken.
Een pomerans is één van de meest belangrijke onderdelen van een biljartkeu. Daarover hoeven we niet eens te discussiëren.
Een, van een goede pomerans, voorziene cafékeu (uit één stuk), kan soms betere resultaten geven dan de allerduurste keu met een slechte pomerans.
Je hebt niet-gelaagde- en gelaagde pomeransen welke met lijm op de ferrule worden aangebracht
Over de niet-gelaagde pomeransen kunnen we kort zijn: Als je serieus biljart en in een competitie speelt, dan gebruik je dergelijke pomeransen niet. Je komt deze mindere pomeransen vaak nog tegen op cafékeus, en ook die haast versteend en meer dan 30 jaar oud zijn.
We gaan het hier enkel hebben over gelaagde pomeransen.
Eerst even een technische noot over gelaagde pomeransen: mogelijk dat je dan meer begrijpt waarom een goede pomerans zo veel meer kan betekenen op je biljartkeu tijdens de competitie en mogelijk ook het verschil kan maken tussen winst of verlies.
De hardheid van een pomerans :
Daar hebben we zeker al over gehoord, want we kennen: superzacht, zacht, medium en hard.
Als je aan twintig liefhebbers vraagt : wat is de hardheid van de pomerans op uw keu, dan is er menigeen die daar niet op kunnen antwoorden. Men hoort het donderen in Keulen. De meesten zeggen dan ook medium: omdat ze het antwoord gewoon niet weten. Als je dan vraagt, van welk merk is de pomerans op de keu: kijkt men je aan of men water ziet branden, dat is gewoonweg een vraag teveel. Echter aan de hand van het merk, zou je de hardheid kunnen vermoeden. (zie onderaan deze pagina een kolom met deze informatie)
Verder is een pomerans bij elke stoot, onderhevig aan slijtage en in het bijzonder bij de zachte- en superzachte pomeransen. Eigenlijk dient een pomerans minstens jaarlijks vervangen te worden. Je moet niet wachten met de vervanging tot er bijna niets meer over is, aan pomerans, op je biljartkeu. Als de pomerans te dus is kun je dus wel met het harde en scherpe beentje schade aan het laken veroorzaken, of je stoot een stuk van je beentje af op de nog hardere stootbal. Op tijd vervangen dus! Dit is gewoonweg onderhoud van je biljartkeu, precies hetzelfde, als het onderhoud van je auto. Dus ook de pomerans die lange tijd op een keu in een showroom heeft gestaan zal ik niet accepteren. Pomeransen moeten altijd in de originele verpakking onder de juiste omstandigheden worden opgeslagen om de kwaliteit te behouden.
Hoe kan je nu proberen “in perfecto” te spelen, als je de specifieke eigenschappen van de pomerans op je keu niet kent?
Wat is hardheid :
Wanneer een kracht inwerkt op een materiaal, dan gaat dit materiaal een tegenkracht ontwikkelen, volgens het principe: actie geeft altijd een reactie. Eigenlijk is het gewoonweg de toepassing van één van de basiswetten van de fysica.
Deze tegenkracht hangt, bij materialen onder meer af, van de chemische samenstelling en de onderlinge fysische elektronenconfiguratie van al de moleculen, waaruit het materiaal is samengesteld.
Men kan dus zeggen dat de hardheid van een materiaal, de weerstand is, die dat materiaal biedt, tegen een definitieve- en blijvende mechanische vervorming.
Als er met een keu, voorzien van een pomerans, een geringe kracht wordt uitgeoefend op het oppervlak van een biljartbal, dan zullen in princiepe beide voorwerpen, elastisch vervormen. Bij een pomerans zou je dat kunnen merken, bij een biljartbal veel minder, omdat deze ontzettend veel harder is. Als de uitwerking van de kracht is voltooid, dan nemen beide voorwerpen hun oorspronkelijke vorm terug in, … mits aftrek van een bepaald (zeer minimaal…) percentage slijtage aan de pomerans.
Als er bij de uitwerking van de bovengenoemde kracht, een definitieve vervorming optreedt van de pomerans, dan heeft de pomerans zijn “hardheid-punt” bereikt en overschreden. Er is dus geen sprake meer van een elastische vervorming. Zo kunnen zachte- of superzachte pomeransen, door de herhaalde (brute) kracht van de afstoot tijdens het spel, definitief vervormen en waarbij alle elasticiteit geheel of gedeeltelijk verdwenen is. Dergelijke pomeransen zullen dan minder goede uitgevoerde biljartstoten gaan opleveren. Men spreekt dan van een plastische vervorming.
Onderstaand, enkele afbeeldingen van de elastische vervorming van de pomerans, bij contact met de biljartbal en genomen met een hoge snelheidscamera.
De hardheid van pomeransen wordt vastgelegd in een schaal van 1 tot 100, waarbij 1 = zéér zéér zacht bv. gels en 100 = extra hard bv. eboniet rubber. Kauwgom heeft bv. een waarde van 20, een zachte rubberen band van een fiets = 25, de zachte wielen van skatebords = 78 en de harde wielen van skatebords = 98.
Om deze metingen uit te voeren gebruikt men meestal een durometer. Op onderstaande video kan je zien hoe dit bij Kamui verloopt:
En nog een meting van synthetische pomeransen voor mij wat minder bekende merken:
Geteste pomeransen hebben altijd een hardheidsscore tussen 55 en 100, waarbij:
– superzacht, een score heeft van 55-59, soms ook aangeduid op de pomerans met SS.
– zacht, een score heeft van 60-65, soms ook aangeduid op de pomerans met S.
– medium, een score heeft van 66-75, soms ook aangeduid op de pomerans met M.
– medium hard, een score heeft van 76-80
– hard, een score heeft van 81-85, soms ook aangeduid op de pomerans met H, en
– superhard, een score heeft van 86-100.
Vacuum laminatie proces:
Gelaagde pomeransen zijn samengesteld uit diverse lagen dierlijk leder, welke, met een geheime lijmsoort, aan elkaar zijn gelijmd.
Over de gebruikte lijm blijft men zéér vaag.
Nadeel van deze techniek is echter, dat de lijm in de diverse lagen van de pomerans, altijd microscopisch kleine luchtbellen bevat, ook al gebruikt men een drukplaat. Deze luchtbellen zouden, na het drogen van de lijm, blijvend gevangen zitten in de tussenlagen. Bij elke stoot met de keu, kunnen deze luchtbellen, door de impact van de pomerans op de biljartbal, microscopisch kleine scheurtjes veroorzaken in deze tussenlagen. Op termijn leidt dit tot echte breukjes in de tussenlagen van de pomerans, waardoor het biljartspel kan verstoord worden, door de minder goede werking van de pomerans, in zijn geheel.
Om dit te voorkomen, gaat men de gelijmde diverse lagen dierlijk leder, voor het drogen van de lijm, verpakken in een folie. Dit verpakt geheel wordt dan vacuüm gezogen met een pomp, waardoor ook de microscopisch kleine luchtbellen in de lijm, definitief verdwijnen. De combinatie met de atmosferische druk aan de buitenkant van de folie, doet hier uitstekend zijn werk.
Het looien van dierenhuiden:
Om pomeransen te maken, wordt veelal de huid van diersoorten gebruikt. Hoe jonger het dier, hoe fijner de struktuur van de huid.
Een dierenhuid, van een pas geslacht dier, is opgebouwd uit drie lagen : opperhuid, de lederhuid zelf en het onderhuids bindweefsel. Meestal wordt de opperhuid en het onderhuids bindweefsel verwijderd.
Varkenshuid heeft een grovere structuur in vergelijking met de huid van andere diersoorten, zoals runderen.
Voor het looiproces kunnen verschillende looistoffen gebruikt worden. Natuurlijke looistoffen zorgen voor een levendige uitstraling van het leer. Vaak wordt de natuurlijke stof galluszuur gebruikt. Maar er zijn ook andere plantaardige looistoffen: de zogenaamde catechinen. Tegenwoordig wordt er ook gebruik gemaakt van het chemisch looien, met name het looien met behulp van chroomzouten. Dit is wel erg belastend voor het milieu en voor de gezondheid van de mens.
LET OP: Pas op voor namaak: Ook in de biljartwereld heeft namaak reeds een plaats gevonden.
Vorige maand kon ik dankzij de snelle camera aantonen wat er werkelijk gebeurd als een biljartbal de band treft. De biljartband blijkt in praktijk ongeveer tien procent energie op te peuzelen.
Deze keer tonen High Speed opnamen aan dat de botsing tussen twee ballen voor wel twintig procent (kinetisch) energieverlies zorgt. Om zoveel mogelijk ‘menselijke’ invloeden te elimineren heb ik gebruik gemaakt van een afloopblok, waardoor de botsingssnelheid telkens gelijk is en de speelbal perfect rollend de tweede bal treft. Eerst natuurlijk een nieuwe set ballen getest, met als resultaat twintig procent verlies door de botsing. Lang gebruikte sets van meer dan duizend speeluren en zichtbaar dof geven wel meer energieverlies, maar dit blijkt toch niet meer dan één á twee procent. Of dit zich lineair verhoudt tot de elasticiteitsafname van biljartballen na langdurig gebruik dient nog te worden vastgesteld. Lees verder: Botsende ballen
De biljarter ervaart de ene tafel als prettig, de andere als moeilijk. Er zijn nogal wat oorzaken te noemen waarom het verschil per biljarttafel kan verschillen: Het laken. Dit kan langzaam of juist snel zijn, nieuw of oud, wellicht zelfs vochtig. De ballen. Nieuw of oud, schoon of vuil, soepel of stug.
De psyche van de speler. Dit kan zeer subjectief zijn. Gaat het de eerste beurten goed of juist heel slecht, dan zal de speler al gauw geneigd zijn conclusieste trekken. Zo’n mening kan haaks staan op die van de tegenstander en is dus arbitrair.
De bandafslag. Hier raken we een concrete aanwijzing die werkelijk bij een bepaalde tafel hoort. Deze is meetbaar, bijvoorbeeld door middel van een ‘diamondsysteem’ en bepaalt voor het grootste deel wat ik zou willen noemen het ‘karakter’ van het biljart.
Een gevorderde speler zou tijdens het instoten de bandafslag moeten leren kennen, zodat hij tijdens de partij hiermee rekening kan houden. Geen sinecure, maar toch… Lees verder: Biljartbanden
Evenals vorige maand heb ik me beziggehouden met de resultaten van de ver-schillende pomeransen. Weer zo’n vijftig opnames gemaakt met een High Speed camera (420 opnames per seconde).
Zoals reeds geschreven is de snelheid en resolutie lang niet hoog genoeg om exact te zien wat er tussen bal en pomerans gebeurt tijdens het aanspelen van de speelbal. Toch wordt wel steeds duidelijker dat bij een (te) zachte pomerans behoorlijk wat energie wordt ingeleverd, hetgeen resulteert in minder voorwaartse snelheid van de speelbal. Lees verder: Pomerans deel III
Een pomerans is één van de meest belangrijke onderdelen van een biljartkeu. Daarover hoeven we niet eens te discussiëren.
Zoals reeds geschreven is de snelheid en resolutie lang niet hoog genoeg om exact te zien wat er tussen bal en pomerans gebeurt tijdens het aanspelen van de speelbal. Toch wordt wel steeds duidelijker dat bij een (te) zachte pomerans behoorlijk wat energie wordt ingeleverd, hetgeen resulteert in minder voorwaartse snelheid van de speelbal.